Një përmbledhje e shkurtër e shkaktarëve të Kancerit
Një nga pyetjet më të shpeshta për kancerin është rreth origjinës së tij dhe a mund të parandalohet apo jo?
1. MËNYRA E JETESËS: Përdorimi i alkolit, duhanit, mungesa e aktiviteti fizik, obeziteti dhe rrezet ultraviole.
2. DIETA: Përdorimi i tepërt i mishit të kuq, mishrave të përpunuar, yndyrnave shtazore dhe përdorimi i pakët i frutave dhe perimeve. Përdorimi i produkteve të djegura dhe gjithashtu aflatoksina (një lloj metaboliti toksik i disa lloje kërpudhave) janë kancerogjene.
3. AMBIENTI: Ndotja nga makinat, asbesti, nikeli, kromi, beriliumi , katrani i qymyrit e gati 30 substanca kancerogjene të përdorura në industri të ndryshme.
4. FAKTORËT BIOLOGJIKË: Viruset e ndryshme si Hepatiti C, Hepatiti B, Human Papilloma Virus (HPV), AİDS, Helicobater Pylori , Human T-cell Leucemia virus, Epstein-Barr virus etj.
5. RADIACIONI: Natyral ose medicinal.
6. MOSHA : Me rritjen e moshës rritet mundësia e mutacioneve dhe prekja prej tyre
7. HISTORIKU FAMILJAR : Përfshin rreth 15 % të rasteve
8. FAKTORËT HORMONAL DHE REPRODUKTİV: Estrogjeni, testesteroni etj.
9. DISA SINDROMA TË LINDURA ose SËMUNDJE GJENETIKE: FAP, COWDEN, WILMS ETJ.
10. DISA SËMUNDJE KRONIKE INFLAMATORE : Përshembull koliti ulçeroz etj.
Këto janë shkaqet më të shpeshta. Fakti që ndonjëherë pacienti edhe pa i patur këto shkaqe sëmuret tregon se ende ka mekanizma të panjohura për ne që do të jenë pjesë e studimeve në të ardhmen.
Substancat që shkaktojnë kancer quhen substanca kancerogjene. Eksiztenca e këtyre faktorëve nuk do të thotë domosdoshmërisht prekje nga kanceri porse rrit rrezikun e të prekurit prej tyre. Gjithashtu çdo faktor nuk ndikon tek çdo lloj qelize psh hepatitet rrisin kancerin e meliçisë, rrezet ultraviole rrisin rrezikun e kancerit të lëkures etj.
Siç shihet sëmundjet, sindromat, trashëgimia familjare pra faktorët që nuk mund ti ndryshojmë përfshijnë veç 20% të shkaqeve.
Pjesa tjetër (dieta, aktiviteti fizik, viruset seksualisht të transmetueshme, mënyra e jetesës, ambienti, radiacioni, industria etj ) disa me masa individuale e disa me programe në nivel shtetëror mund të parandalohen ose pakësohen.
